TKD, Türk kütüphanecileri arasında mesleki temas ve çalışmaları teşvik etmek, kütüphaneciliğin memlekette bir meslek olarak tanınması ve gelişmesi için çalışmak ve meslekdaşlar arasında yardımlaşma imkanlarını sağlamak amacıyla 19 Kasım 1949’da kuruldu. Merkezi Ankara olan Derneğin Anatüzüğü 11 Ocak 1950 tarihli Ankara Akşam Postası’nda yayınlandı.

Seçim sonucu oluşturulan ilk Yönetim Kurulu’nda şu kişiler görev aldı:

● Başkan: Şahap Nazmi Coşkunlar (TBMM Kütüphane Müdürü)
● Yazman: Neriman Genç (Ankara Halkevi Kütüphanesi Müdürü)
● Sayman: Ruşen Alaylıoğlu (Gazi Terbiye Enstitüsü Kütüphane Müdürü)

Üyeler
● Adnan Ötüken (Milli Kütüphane Müdürü)
● Ümit Coşkunlar (Türk Tarih Kurumu Kütüphane Memuru)
● Bedia Akbal (Ankara Tıp Fakültesi Kütüphane Müdürü)
● Zekeriya Erdal (Ankara Ziraat Fakültesi Kütüphane Müdürü)

Denetleyiciler
● Abdülkadir Salgır (Milli Kütüphane Memuru)
● Muhteşem Alevcan (Basın Yayın ve Turizm G.Müd. Küt. Memuru)
● Fahriye Öztekin (Milli Kütüphane Memuru)


Dernek 18 Ocak 1951’de IFLA’ya (International Federation of the Library Associations-Uluslararası Kütüphane Dernekleri Federasyonu) üye oldu. Daha sonraları kabul edilen 1630 sayılı Dernekler Yasası’na göre uluslararası bu üyelik Bakanlar Kurulu’nun 16.7.1974 tarih, 7/8934 sayılı Kararnamesi ile Resmi Gazete’nin 23.10.1974 tarih 15042 no’lu sayısında tasdik edildi.
TKD’nin kuruluşundan itibaren adının başında Türk kelimesi olmasına karşın, 1630 sayılı Dernekler Yasası’na göre bu kelimeyi kullanması, Bakanlar Kurulu’nun 8.7.1974 tarih 7/8678 sayılı Kararnamesi ile Resmi Gazete’nin 19.8.1974 tarih 14981 no’lu sayısında kabul edildi.
Derneğin kuruluşundan 26 yıl sonra, Bakanlar Kurulu’nun 26.2.1975 tarih 7/9576 sayılı Kararı 21.3.1975 tarih 15184 no’lu Resmi Gazete’de yayınlanarak TKD “Kamuya Yararlı Dernek” statüsüne kavuştu.
3 Haziran 1961’de olağanüstü toplanan kongrede Derneğin Anatüzüğü bütünüyle değiştirildi ve Türkiye’nin değişik yerlerinde şubeler açılması kabul edildi. TKD’nin şube açma kararı aldığı tarihte, 26 Ocak 1954 tarihinde kurulmuş olan İstanbul Kütüphanecileri Cemiyeti altında bir dernek, İstanbul’da Merkezi Beyazıt Umumi Kütüphanesi Özel Dairesi olarak çalışmalarını sürdürüyordu.
1962’de Robert College Kütüphane memuru Kazar Eryorulmaz ve o zamanlar İstanbul Tıp Fakültesi Kütüphanesi’nde çalışan Nazan Haseki’nin girişimleriyle TKD İstanbul Şubesi kurulması çalışmalarına başlandı. İstanbul Kütüphanecileri Cemiyeti başkanı Orhan Durusoy’la görüşülerek Cemiyetin feshi ve TKD’nin açılacak İstanbul Şubesi’ne katılması istendi.

1962’de aşağıdaki kütüphanecilerin kurucusu olduğu Şube çalışmalarına başladı:
● Akın Tokmakçıoğlu (Amerikan Haberler Merkezi Kütüphanecisi)
● Nazan Aslantepe-Haseki (İstanbul Tıp Fakültesi Kütüphanecisi)
● Ender Altuğ (Arnavutköy Kız Kolleji Kütüphane Müdür Yardımcısı)
● Jale Buğra-Baysal (İstanbul Edebiyat Fakültesi Kütüphane Uzmanı)
● Seğit Ergun (İstanbul Eczacılık Okulu Kütüphane Memuru)
● Sevindik Özev (İstanbul Edebiyat Fakültesi İngiliz Filolojisi Kütüphane Memuru)
● Naki Turan Tekinsav (İstanbul Tıp Fakültesi Kütüphane Memuru)

Şubenin Yönetim Kurulu ise şu şekilde oluştu:
● Başkan: Akın Tokmakçıoğlu
● Yazman: Nazan Aslantepe
● Sayman: Naki Turan Tekinsav
● Üyeler: Jale Buğra-Baysal, Ender Altuğ

5 Şubat 1963 Salı günü 125 kütüphaneci ve kütüphane dostu ile İstanbul Edebiyat Fakültesi salonunda bir tanışma toplantısı tertiplendi ve TKD İstanbul Şubesi çalışmalarına başladı.

Not: Bu bilgiler, TÜBİTAK Marmara Araştırma Enstitüsü Emekli Kütüphane Uzmanı sayın Nazan Haseki tarafından sağlanmıştır. Tarihçenin tam metni TKD İstanbul Şubesi’nden Haberler Bülteni’nin Mart 2001 sayısında yer almaktadır.